Nieuw Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen: wat betekent dit voor u?

Op woensdag 1 mei 2019 trad het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (afgekort: WVV) in werking. Dit nieuwe vennootschaps-en verenigingsrecht vormt het sluitstuk van de reeds gevoerde hervormingen in het Belgische ondernemingsrecht.

U herinnert zich wellicht nog de invoering van het nieuwe insolventierecht en de afschaffing van het onderscheid tussen daden van koophandel en burgerlijke daden.

Welke gevolgen heeft het vernieuwde vennootschapsrecht op uw architectenvennootschap? Wanneer dient uw architectenvennootschap zich in regel te stellen en wat met de bijzondere regels die van toepassing zijn? Het zijn enkele van de vele vragen die u ongetwijfeld bezig houden. We bieden u een antwoord op deze vragen.

Doel van de hervorming

De hervorming heeft als doel het Belgische vennootschapsrecht aantrekkelijker te maken zodat het internationaal kan concurreren met de andere landen van de Europese Unie. De sleutelwoorden van de hervorming zijn flexibiliteit en keuzevrijheid. Vennootschappen, ook architectenvennootschappen, hebben de keuze om een regeling in hun statuten uit te werken die het best aansluit bij de vennootschap die zij voor ogen hebben. Dit neemt niet weg dat het nieuwe vennootschapsrecht voorziet in een duidelijke regeling wanneer hierover niets werd bepaald. Denk maar aan startende ondernemers of ondernemers die vergeten zijn bepaalde aangelegenheden in hun statuten te regelen.

Een greep uit de nieuwigheden

Beperking van het aantal vennootschapsvormen

Het nieuwe vennootschapsrecht beperkt het aantal vennootschapsvormen drastisch. Terwijl het oude Wetboek van Vennootschappen van 7 mei 1999 18 verschillende vennootschapsvormen kent, bevat het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen slechts 4 basisvennootschapsvormen: de besloten vennootschap (de BV), de naamloze vennootschap (de NV), de coöperatieve vennootschap (de CV) en de maatschap.

Enerzijds schaft het Wetboek van Vennootschap en Verenigingen enkele vennootschapsvormen af zoals de coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid (CVOA), de tijdelijke handelsvennootschap en de commanditaire vennootschap op aandelen (Comm. VA). Anderzijds erkent het wetboek een aantal vennootschapsvormen niet als basisvorm omdat deze opgericht kunnen worden door modulering van een basisvennootschapsvorm. Zo kan een maatschap mits toevoeging van rechtspersoonlijkheid worden gemoduleerd als een Vennootschap onder Firma (VOF) of een commanditaire vennootschap (CommV).

De BV vervangt de BVBA en wordt de basisvennootschapsvorm voor alle doeleinden. Haar soepelheid zal haar bruikbaar maken voor zowel kleine als grote vennootschappen. Alleen de grootste architectenvennootschappen zullen naar verwachting nog voor de NV opteren.

BV of NV met één oprichter

De meeste vennootschappen zoals de BV en de NV dienen niet langer door minstens twee personen worden opgericht. Eén oprichter volstaat.

Geen (minimum)kapitaal meer voor de BV

De minimum kapitaalvereiste van 18.550 euro die geldt voor de oprichting van een BVBA wordt onder het nieuwe vennootschapsrecht afgeschaft voor de BV. Het eigen vermogen van de BV komt in de plaats van het kapitaal. Het eigen vermogen van een vennootschap bestaat uit de inbrengen van de vennoten en de winsten. De afschaffing van het kapitaalconcept heeft tot gevolg dat de rechten van de aandeelhouders niet langer worden bepaald door de fractie van het kapitaal dat zij vertegenwoordigen. Vennootschappen kunnen er wel nog steeds vrijwillig voor kiezen om de rechten binnen de vennootschap te verdelen in functie van de waarde van de verrichte inbrengen.

Ter compensatie van de afschaffing van het kapitaalconcept zijn de oprichters van een BV verplicht om ervoor te zorgen dat de vennootschap over een voldoende aanvangsvermogen beschikt om zijn activiteit uit te oefenen. Voortaan is het aan de oprichters van een BV om zelf te beslissen welk vermogen zij toereikend achten voor de activiteiten van de vennootschap en om een gedetailleerder financieel plan uit te werken. Winstuitkeringen of reserves kunnen enkel worden uitgekeerd na een balans- en liquiditeitstest.

Meervoudig stemrecht mogelijk

Zowel in een BV als in een NV wordt het mogelijk om meervoudig stemrecht toe te kennen aan de aandeelhouders. Er kan dus in de statuten of bij overeenkomst worden afgeweken van de basisregel dat één aandeel één stem heeft.

Maatschappelijk doel wordt maatschappelijk voorwerp

Het oude vennootschapsrecht sprak over een maatschappelijk doel en een oogmerk. Het maatschappelijk doel van een vennootschap omvatte alle activiteiten die een vennootschap kon voeren. Het oogmerk van een vennootschap bestond in de uitkering van winst aan haar leden. In het nieuwe vennootschapsrecht wordt de betekenis van deze termen gewijzigd. Het maatschappelijk voorwerp komt in de plaats van het maatschappelijk doel en omvat dus alle activiteiten van een vennootschap terwijl het doel van een vennootschap winstuitkering wordt (het vroegere oogmerk). Hou rekening met deze terminologische wijzigingen bij de opmaak van de statuten.

Beperking van bestuurdersaansprakelijkheid

De aansprakelijkheid van bestuurders wordt beperkt tot specifieke bedragen gekoppeld aan de grootte van de vennootschap, gaande van 250.000 tot 12.000.000 euro. Hierdoor tracht de regelgever bij te dragen tot de betere verzekerbaarheid van de bestuurdersaansprakelijkheid. Het financiële risico waaraan de bestuurder blootstaat zal beter kunnen worden ingeschat en dus verzekerbaar blijven.

Toepasselijkheid op architectenvennootschappen

Architectenvennootschappen die vanaf 1 mei 2019 worden opgericht, worden integraal onderworpen aan het nieuwe vennootschapsrecht.

Voor de vennootschappen die reeds bestonden vóór 1 mei 2019 voorziet de wetgever in een overgangsregeling. Het nieuwe vennootschapsrecht is voor bestaande architectenvennootschappen van toepassing vanaf 1 januari 2020. De statuten moeten vanaf 1 januari 2020 worden aangepast bij de eerstvolgende statutenwijziging en dit ten laatste op 1 januari 2024. Worden de statuten binnen dit tijdsbestek niet aangepast, dan kunnen de bestuurders van de vennootschap hiervoor persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld. Het staat alle bestaande architectenvennootschappen vrij om zich vroeger dan 1 januari 2020 in regel te stellen.

Hou er ook rekening mee dat er in het nieuwe vennootschapsrecht dwingende regels bestaan die vanaf 1 januari 2020 primeren op de statuten. Deze dwingende regels zijn vanaf 1 januari 2020 automatisch van toepassing zonder dat daar een statutenwijziging voor nodig is.

Voor bestaande architectenvennootschappen wiens vennootschapsvorm wordt afgeschaft onder het nieuwe vennootschapsrecht raden wij aan om deze vanaf 1 januari 2020 zo snel mogelijk om te zetten. Dit om te vermijden dat zowel het oude als het nieuwe vennootschapsrecht tegelijk van toepassing zijn. Laat u hiervoor bijstaan door een raadsman die gespecialiseerd is in het vennootschapsrecht of win hiervoor advies in bij uw notaris.

Geen einde aan de bestaande regels voor architect-rechtspersonen

De invoering van het nieuwe vennootschapsrecht maakt geen einde aan de bijzondere regels die van toepassing zijn op architect-rechtspersonen die op een van de tabellen van de Orde van architecten zijn ingeschreven. Deze bijzondere regels zijn terug te vinden in artikel 2, §2 van de wet van 20 februari 1939 op de bescherming van de titel en van het beroep van architect.

Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat meervoudig stemrecht kan worden toekend aan één of meer aandeelhouders van de architect-rechtspersoon zolang minstens 60% van de totale stemrechten in het bezit zijn van architecten die zijn ingeschreven op een van de tabellen van de Orde van architecten en gerechtigd zijn om het beroep van architect uit te oefenen. Ook mag een vrije overdraagbaarheid van aandelen binnen een architect-rechtspersoon er niet toe leiden dat meer dan 40% van de aandelen in het bezit zijn van personen die niet bij de Orde van architecten zijn ingeschreven. Een architect-rechtspersoon mag worden opgericht onder de vorm van een NV, maar de aandelen dienen verplicht op naam te zijn. Ten slotte mag ook het bestuur van een architect-rechtspersoon niet bestaan uit rechtspersonen of natuurlijke personen die niet bij de Orde van architecten zijn ingeschreven.

De aan het nieuwe vennootschapsrecht aangepaste modelstatuten voor een architect-rechtspersoon die gehanteerd kunnen worden bij de opmaak van de statuten zijn beschikbaar op de website.

Besluit

De hervorming van het vennootschaps-en verenigingsrecht wordt gekenmerkt door keuzevrijheid en flexibiliteit. De beperking van het aantal vennootschapsvormen en de flexibele structuur van de BV zijn hier een voorbeeld van. Architectenvennootschappen kunnen een regeling uitwerken in hun statuten die het best aansluit bij hun specifieke wensen. Dit neemt echter niet weg dat het vennootschapsrecht voorzien heeft in een duidelijke regeling wanneer niets in de statuten werd bepaald. Ook de bijzondere regels die van toepassing zijn op architect-rechtspersoon blijven gelden.

Het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen is van toepassing op alle architectenvennootschappen die vanaf 1 mei 2019 worden opgericht. Architectenvennootschappen opgericht vóór 1 mei 2019 zijn pas vanaf 1 januari 2020 verplicht om hun statuten aan het nieuwe vennootschapsrecht aan te passen bij de eerstvolgende statutenwijziging.

De modelstatuten voor de oprichting van een architect-rechtspersoon werden aangepast aan het nieuwe vennootschapsrecht en zijn beschikbaar op onze website.

Als u nog vragen of bedenkingen zou hebben, aarzel dan niet om de juridische dienst te contacteren via juridische.dienst@ordevanarchitecten.be.

Voor meer informatie zie de brochure “Hervorming ondernemings- en vennootschapsrecht – Wat kan ik ermee?” van de Federale Overheidsdienst Justitie.